West Side Story (Batı Yakasının Hikayesi) isimli müzikal birinci sefer 1957’de Broadway’de sahnelendiğinde müzikalle ilgili tüm tanınan kanıları, önyargıları değiştiriverdi. 1961’de Robert Wise ile Jerome Robbins bu ayrıksı müzikali ekrana yansıtınca toplum müzikal sinemanın nasıl olması gerektiğini algıladı. Sinema, ünlü müellif William Shakespeare’in Romeo ve Jülyet oyunundan esinlenerek yapıldı, umutsuz aşk hikayesi New York’un göçmen, fakir, varoş mahallelerine uyarlandı. Capulet’ler beyaz derili göçmenlerden oluşan Jetler’e, Montague’ler koyu derili göçmenlerden oluşan Sharklar’a dönüştüler. Beyaz gençler bölgenin eski, Porto Rikolular, Hispanikler, Latinler yani gringolar (yabancılar) ise bölgenin yeni sakinleriydi. Leonard Bernstein’ın müziği, Stephen Sondheim’ın müzik kelamları, Jerome Robbins’in koreografileri, Arthur Laurents ile Ernest Lehman’ın senaryosu, Robert Wise’la Jerome Robbins’in idaresi, Natalie Wood, Rita Moreno, Russ Tumblyn ile George Chakiris’in performansları harikuladeydi. Sinema tam 10 kolda Oscar kazandı, dünya sinema tarihinin klasik müzikalleri ortasındaki yerini aldı.
Jerome Robbins’in koreografisi müzikal sinemalardaki dans tarzını değiştiriverdi. Anita rolünü canlandıran Rita Moreno, oyuncu, müzikçi ve dansçı yetenekleriyle göz kamaştırdı. Tonight, Maria müzikleri herkesin dilindeydi. George Chakiris (Bernardo) ile Russ Tamblyn (Riff) danstan öte bir yorumla dikkatleri çektiler. Direktör Steven Spielberg’in babası Arnold Spielberg, Batı Yakasının Hikayesi’nin en büyük hayranıydı, bir çok sefer izlemişti. Müzikalin ses kaydını meskene getirdiğinde 10 yaşında olan Steven bundan çok etkilendi. Babası Arnold farklı versiyonlar izlemişti.
“Batı Yakasının Hikayesi’ni babam için yaptım. 10 yaşımdan beri bu müzikal hiç aklımdan çıkmadı. Daima müzikali tekrar, yeni jenerasyonlar için çekmeliyim diye düşündüm. 1957 üretimi Broadway’de sahnelenen müzikali uyarlamayı yeğledim. Müzik kulağım düzgündür, annem piyanisttir, ancak hiç müzik söyleyemem, dans ta edemem” diyen Steven Spielberg babasının anısına birinci müzikalini gerçekleştirdi.
1961 tarihli birinci versiyonu yöneten Robert Wise’ın açılış sekansı etkileyicidir: Havadan telephoto lens ile çekilen New York, özneden uzaktadır. Kamera zoomla olayın geçeceği sokağı odaklar. 1960’ların en iyi teknolojisi Technicolor sistemi kullanıldı, sinema 35 mm pelikülle çekildi. Steven Spielberg birinci versiyona sadık kalarak çok az dijital efekt kullandı, Technicolor renk paletini birebir uyarladı, o da 35 mm sinema pelikülünü tercih etti. Hollywod’un Altın Çağı’nda Technicolor müzikaller, epik tarihi sinemalar için kullanılan özel bir sistemdi.
Spielberg senaryoyu Pulitzer ödüllü Tony Kushner’e emanet etti. “İki genç birbirlerine aşık olur. Ancak aşkları aileleri, dostları tarafından katledilir. Nefretin bulunduğu yerde aşk tehlikeye girer” diyen Kurshner hikayeyi günümüze uyarladı. 1950-1960’ların Amerikası’ndaki ırkçılık, ayrımcılık, yoksulluk, toplumsal dışlama tekrar vardır üstelik daha da artmıştır. Arbede, dövüş,çatışma sahneleri gerçekçidir, daha kanlıdır, daha şiddetlidir. Anybodys isimli trans bir karakter vardır. Hatta bu yüzden sinemanın gösterimi altı Orta Doğu ülkesinde yasaklandı. 1957’ye ilişkin gerçek setler kuruldu. Oyuncular için dans, müzik ve okuma seçmeleri yapıldı. Polonyalı imaj direktörü Janusz Kaminski’nin manzaraları etkileyici. Tuz deposunda Jetler’le Shark’ların arbede sahnesinde evvel gölgelerin akabinde gençlerin belirdiği plonje çekimde kimin beyaz ciltli, kimin koyu ciltli olduğu anlaşılmaz, bu planda herkes eşittir. İspanyolca diyalogların altında İngilizce alt yazı yoktur. Porto Rikolu gençler Latin Amerikalı oyuncular ortasından seçildi.
Açılış sekansını dev bir yıkım güllesiyle başlatan Spielberg, birinci karede iletisini izleyiciye iletir: kentsel dönüşüm için varoşlarda oturan tüm göçmenler yerlerinden edilecek, buralara varsıllar için çağdaş binalar yapılacaktır. Müzik kelamları “beyazsan Amerika’da hayat hoş, organize hata Amerika’da, bizim için bir yer ve vakit var, bir yerde yeni hayat stili bulacağız” üzere politik, toplumsal mesajlarla doludur.
Rita Moreno, Ansel Elgort, Rachel Zegler, Ariana DeBose, David Alvarez, Mike Faist, Maddie Ziegler, Kyle Allen, Talia Ryder, Iris Menas, Brian d’Arcy James, Ben Cook, Corey Stoll’un oynadığı, Steven Spielberg’in yönettiği, yapımcılığını üstlendiği, vakitsiz, jenerasyonları etkileyen West Side Story (Batı Yakasının Hikayesi/ 2021) bugün gösterime girdi. Bestekar, müzik kelamı muharriri Stephen Sondheim (26 Kasım 2021) ile Steven Spielberg’in 103 yaşındaki elektrik mühendisi babası Arnold Spielberg (25 Ağustos 2020) ne yazık ki yeni versiyonu izleyemeden hayatlarını yitirdiler.
Cumhuriyet
